Đời Hùng Vương thứ 6, giặc Ân vào đánh phá nước ta. Vua Hùng sai sứ giả đến các nơi trong nước để cầu người tài ra cứu nước. ở vùng đảo nay thuộc xã Nghĩa Lộ, huyện Cát Hải, có một thanh niên tên là Hùng Sơn. Cha Hùng Sơn mất sơm, hai mẹ con làm lụng cần cù nuôi nhau.
Là một người có sức khỏe, lại giỏi săn bắn, Hùng Sơn xin phép mẹ ra đi giết giặc cứu nước. Người mẹ vui lòng tiễn con trai duy nhất của mình ra trận đánh giặc theo lời kêu gọi của Vua Hùng.
Hùng Sơn đã tham dự nhiều trận. Giặc Ân thua to, bị quét sạch khỏi bờ cõi. Hùng Sơn đã anh dũng hy sinh.
Thi thể Hùng Sơn trôi về đảo quê hương cùng một cành cây lớn, xum xuê. Dân làng vô cùng thương tiếc, rước thi thể ông chôn cất trọng thể rồi sau xây dựng ngôi miếu thờ người chiến sĩ đã hy sinh vì nước. Thấy cành cây trôi theo thi thể Hùng Sơn đâm chồi nảy rễ, dân làng ngắt thành 3 nhánh: hai nhánh trồng ở khu miếu thờ, còn nhánh thứ 3 đem trồng nơi bà mẹ ở. Không biết tên cây, dân làng gọi là 'cây thơm'
Khi bà mẹ mất, dân làng đã chôn cất ở dưới bóng cây thơm, rồi sau lại dựng ngôi miếu thờ người mẹ ngay nơi đó. Nhân dân địa phương gọi là miếu thờ Tổ Mẫu. bóng cây thơm bao trùm lên ngôi miếu nhỏ. Còn nơi ngày xưa thi thể Hùng Sơn cùng cành cây trôi dạt vào gọi là gò Cốt Múa, vì tương truyền rằng cành lá cứ xoay tròn xung quanh thi thể ông.
Theo lời kể của các cụ già Nghĩa Lộ thì 3 cây thơm cổ thụ hiện còn ở đình, miếu thờ Hùng Sơn và miếu Tổ Mẫu là từ nhánh cây đã đưa thi thể Hùng Sơn lại vùng đảo quê hương.
(Theo thần phả xã Nghĩa Lộ)
