BÙI VIỆN (1844 1878)

            Bùi Viện người làng Trình Phố, phủ Kiến Xương, tỉnh Nam Định, nay thuộ xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Xuất thân trong một gia đình nho học ông và em trai là Bùi Phủng đều nối nghiệp nhà, nhưng lận đận trường ốc, mãi đến năm Tự Đức 21 (1868) Bùi Viện mới đỗ Cử nhân, nhưng vào Huế dự thi không trúng. Ông ở lại học Quốc Tử Giám và có giúp việc cho quan Tham tri Lê Tuấn. Tháng 5-1871, Lê Tuấn đang giữ chức thượng thư bộ hình thì được vua Tự Đức cử làm khâm phái thị sư ra kiểm tra công việc đánh dẹp ở Bắc Kỳ. Ông đem theo Bùi Viện lúc ấy chỉ là môn khách của ông mà thôi. Xong công việc, Bùi Viện theo Lê Tuấn trở lại Huế, ít lâu sau, được Doanh điền sứ tỉnh Nam Định là Doãn Khuê mời về giúp việc khẩn khoang lập ấp ở tỉnh này. Sau đó, ông lại giúp Phạm Phú Thứ tổng đốc Hải Yên (Hải Dương Yên Quảng) trong việc bố phòng ven biển Hải Dương. Với số lính được giao 200 người cùng lương thực, tiền bạc Bùi Viện đã xây dựng được một số cơ sở ban đầu của bến Ninh Hải, tiền thân của Cảng Hải Phòng bây giờ. Do yêu cầu đánh dẹp, sau 10 tháng chỉ huy xây dựng Ninh Hải, Bùi Viện phải bàn giao việc này cho người khác, để theo giúp Phạm Phú Thứ việc quân sự.

Sau đó Bùi Viện được triều đình giao việc lập Nha tuần tải lo việc vận chuyển và giữ gìn an ninh trên biển. Ông đã lập đội tàu, chiêu mộ đào tạo nhiều thủy thủ, lập nhieuf thương điếmmmm

Nhà văn Lan Khai trong cuốn truyện danh nhân viết về Bùi Viện, không rõ căn cứ vào nguồn tài liệu nào nói Bùi Viện còn được cử làm sứ thần ngoại giao sang gặp tổng thống Hoa Kỳ.

Rất tiếc, giữa lúc tài năng đang phát triển, đất nước đang cần nhân tài, nói đi đôi với làm như ông thì Bùi Viện mất tại Huế ngày 2 tháng 11 năm Mậu Dần (1878)

- Đại Nam thực lục chính biên

- Việt Nam sử học

- Danh nhân Thái Bình Sở VHTT 1986

- Nghiên cứu lịch sử Hải Phòng